ونوشه های گرمابسرد 2

عنوان: اهداف تجهيز و نوسازي اراضي كشاورزي

تهيه وتنظيم :مهندسي عباس خدادگان 

 حفظ منابع آب و خاك و ثروتهاي طبيعي ضرورت توسعه و عمران هر كشور است و رشد و تكامل اقتصادي و اجتماعي كشورها در نحوة استفاده از منابع و امكانات بالقوه طبيعي آنها نهفته است كه در اين خصوص مهمترين عامل بهره وري مناسب جهت استفاده بهينه از اراضي قابل كشت افــــــزايش راندمان آبياري از طريق انتقال و توزيع و پخش يكنواخت آب در سطح مزرعه و صرفه جويي در آب استحصالي است كه محدوديت آن اكنون بيشتر احساس مي گردد.  آبياري را در اراضي سنتي كه بظاهر همواربنظر مي رسند وجود عوارض و پستي و بلنديهاي طبيعي هدايت و پخش يكنواخت آب را در سطح مزرعه دچار اختلال مي نمايد و موجب اتلاف و هدر رفت آب در جويچه ها و كرتهاي آبياري مي شوند. بطوريكه اكثر اراضي مزروعي ايران نياز به تنظيم و تعديل شيب هاي طبيعي دارند كه با برنامه ريزي و اتخاذ روشهاي مناسب كه اكنون وجود دارد با تعديل و تنظيم شيبهاي غير متعارف اراضي مي توان علاوه بر اينكه سبب بخش يكنواخت آب در مزرعه گرديد از فرسايش  خاك جلوگيري نموده و راندمان آبياري در مزرعه را نيز بالا برد. در اين راستا آرايش علمي اراضي از نظر كشت مكانيزه و ايجاد تسهيلات لازم براي انجام عمليات كشاورزي مكانيزه ايجاب مي نمايد كه به عمليات تجهيز و نوسازي مزارع بويژه قطعه بندي و تسطيع اراضي بهاي مناسب داده شود. كه در اراضي زير آبخور سدها و شبكه آنها اين ضرورت بيشتر احساس گشته و مي توان گفت بدون طراحي و اجراي عمليات تسطيح طرحهاي بزرگ آبياري هرگز راندمان واقعي خود را نخواهد يافت. لذا با اعتقاد بر اينكه در حال حاضر زراعت مكانيزه و استفاده مطلوب از تاكنيكهاي پيشرفته در امر زراعت در قطعات بزرگ و تسطيع شده عمليتر است در جهت اجراي طرحهاي تجهيز و نوسازي اراضي بايد با سرمايه گذاري بيشتر و گامهاي محكمتر تلاش بيشتري نمود.

تعريف تسطيع اراضي:

تسطيع اراضي عبارت است از تغيير و تنظيم شيب سطح زمين و عوارض موجود در آن به يك صفحه و يا سطح مشخص با شيب مناسب و يكنواخت كه براساس آن يك طرح معين آبياري در آن اراضي بنحو رضايتبخش صورت گيرد. به عبارتي تسطيع اراضي به عملياتي گفته مي شود كه با تعديل شيبهاي غير متعارف و حذف پستي و بلنديها بتوان در اراضي تسطيع شده عمليات زراعي را بصورت مكانيزه براحتي و سهولت به انجام رسانيد.

مراحل اجراي عمليات تسطيع:

1-  انجام قطعه بندي جديد و آرايش هندسي و منظم در قطعات كوچك و پراكنده و از بين بردن مزرعه هاي سنتي و ايجاد قطعات زراعي نسبتاً بزرگ و يكپارچه

2-    تسطيع و هموار سازي قطعات جديد و تنظيم و تعديل شيب هاي آبرساني و آبياري جهت پخش يكنواخت آب

3-    احداث جاده هاي بين مزارع و دسترسي به قطعات زراعي

4-    احداث كانالهاي آبياري و زهكش هاي جمع آوري و خروج آب اضافي از مزارع

5-    تجميع و يكپارچه سازي اراضي و تعيين محدوده هاي جديد مالكيت ها در اراضي با مالكيت هاي كوچك و پراكنده

6-    اصلاح و بهبود فيزيكي اراضي تسطيع شده

7-    اصلاح شيميايي خاك مزرعه و ايجاد شرايط مناسب در مزارع زهدار

اهداف تسطيع اراضي:

-       تسهيل امكان اجراي عمليات آبياري ثقلي بواسطه تنظيم و تعديل شيبهاي زميني

-       پخش يكنواخت آب در سطح مزرعه و افزايش راندمان آبياري و افزايش راندمان زراعي

-       نياز كمتر به نيروي انساني در امر آبياري و كنترل و هدايت آن به داخل مزرعه

-       امكان اجراي يكپارچه كردن اراضي سنتي براي كشت يكپارچه و تغيير نظام كشت سنتي

-    امكان اجراي عمليات مكانيزاسيون كشاورزي در اراضي يكپارچه و تسطيع شده و استفاده از تكنيك و ماشين آلات در كشاورزي

-       جلوگيري از فرسايش هاي موضعي و عمومي خاك سطحي با اتخاذ روش تسطيع مناسب

-    حفظ و نگهداري اراضي زراعي بويژه اراضي زير شبكه هاي آبياري جهت جلوگيري از تغيير كاربري در محدوده شهرها و آبادي ها

-       توسعه سطح زير كشت در اراضي داراي آب تأمين شده و زير شبكه هاي آبياري كوچك و بزرگ

-       فراهم آوردن زمينه اشتغال در بخش كشاورزي و جلوگيري از مهاجرت روستائيان

-       افزايش سطح زير كشت از طريق احياي اراضي جديد آب تأمين شده .

سابقه طرح تجهيز و نوسازي اراضي در استان تهران:

  شهرستان ورامين با توجه به وسعت دشت و سرمايه گذاريهاي كلان انجام گرفته در زمينه تأمين آب و احداث شبكه هاي آبياري و زهكشي و همچنين نزديكي به بزرگترين بازار مصرف يكي از مهمترين مناطق قابل سرمايه گذاري زير بنايي كشاورزي بويژه تجهيز و نوسازي بوده است مطالعات آب وخاك دشت ورامين در سال 1345 بوسيله FAO شروع و سپس توسط مهندسين مشاور محاسب شامل احداث سد تنظيمي و شبكه آبياري 1و2و3 ادامه داشته است بطوريكه تاكنون شبكه آبياري و زهكشي اصلي او2 و بخش بزرگي از شبكه فرعي آن نيز احداث گرديده است تجهيز و نوسازي اراضي در اين دشت قبل از برنامه هاي عمراني، بصورت الگوئي توسط اداره كل مهندسي زراعي سابق شروع و با آغاز برنامه هاي عمراني كشور امكان انجام آن در سطح وسيع فراهم گرديده بود و در برنامه هاي عمراني 1و2و3 نيز به اين امر بهاي در خور داده شده راست و سالانه بخش از اراضي آبخور شبكه ياد شده از محل اعتبارات عمراني ملي و استاني در قالب عمليات تجهيز و نوسازي اراضي به مرحله اجراء در مي آيد بطوريكه تا كنون بيش از 10 تا 12 هزار هكتار از اراضي زير شبكه ورامين تجهيز و نوسازي شده وعمليات كماكان تا نيل به اهداف نهائي ادامه دارد. در طول برنامه هاي عمراني مناطق ديگري از استان تهران از جمله اراضي زير شبكه آبياري رباط كريم در قالب طرح مطالعاتي نهايي شده و اراضي بزرگ و يكپارچه داراي شبكه آبياري (نواب صفوي)، شهرري و ساير نقاط استان نيز ميسر گرديده و در آينده در سطح وسيع تحت عمليات تجهيز و نوسازي قرار خواهند گرفت.

  مناطق ديگر استان تهران كه مورد تجهيز و نوسازي اراضي قرار گرفت و ادامه خواهد داشت.

1-    اراضي آبخور كانال نواب صفوي (شهرستان ري، رباط كريم و اسلامشهر)

2-    اراضي آبخور زير سد اميركبير- شهرستانهاي كرج و شهريار

3-    اراضي آبخور بند انحرافي كردان و كانال كشاورزي (شهرستانهاي ساوجبلاغ و نظر آباد)

4-    اراضي آبخور بند انحرافي جاجرود ( شهرستانهاي ورامين و پاكدشت)

5-    كليه اراضي استان تهران تحت عنوان تجهيز و نوسازي اراضي سنتي استان تهران